CZŁOWIEK I ŚMIERĆ. OKRUTNA RZECZYWISTOŚĆ OBOZOWA W "CO SIĘ DZIAŁO W STUTTHOFIE" ALDA CORADELLEGO

Aldo Coradello, włoski konsul w Wolnym Mieście Gdańsku, a potem w Saarbrucken, został aresztowany przez nazistów w czasie II wojny światowej za swoją postawę antynazistowską. Osadzony w niemieckim obozie koncentracyjnym Stutthof w 1943 roku, był świadkiem niewyobrażalnego zła, precyzyjnie zaplanowanego i metodycznie realizowanego przez nazistów. Przeżył obóz, a po wojnie złożył relację z wydarzeń przed Komisją ds. Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Zeznanie zostało zredagowane w języku niemieckim, dziś jest dostępne po polsku (Co się działo w Stutthofie). Włoski dyplomata przekazał w nim ogromną ilość informacji dotyczących funkcjonowania obozu oraz dane więźniów. Jego relacja, chłodna, konkretna, wyważona, nie skupia uwagi czytelnika na postaci autora ani na jego emocjach, lecz stanowi rzetelne sprawozdanie z wydarzeń wraz z dokładnymi danymi liczbowymi. Autor wprowadza czytelnika w obszar refleksji etyczno-antropologicznej o dobru i złu. Granica między dobrem i złem nie zaciera się, wbrew pozorom, w rzeczywistości obozowej, pomimo niesłychanych potworności. Dobro pozostaje tu dobrem, zło jest nazwane zawsze złem – bez kompromisu. Szczególnie istotną kwestią w relacji Coradellego jest śmierć – autor opisuje niezliczone sposoby jej zadawania i reakcje (lub brak reakcji) ze strony więźniów, gdyż wielu z nim śmierć wydawała się wyzwoleniem. Dla włoskiego dyplomaty sztuka przetrwania w obozie była sztuką cenną i pożądaną, lecz kontrowersyjną etycznie.